Ταξίδι στην ελευθερία και το θάνατο

Into the Wild. ΗΠΑ, 2007. Σκηνοθεσία-σενάριο: Σον Πεν. Ηθοποιοί: Εμίλ Χερς, Μάρσια Γκέι Χάρντεν, Γουίλιαμ Χαρτ.
 
Την αληθινή ιστορία του 20χρονου Κρίστοφερ Μακάντλες, απόφοιτου του κολεγίου, που εγκαταλείπει ξαφνικά ένα πολλά υποσχόμενο μέλλον για να ζήσει για ένα σύντομο διάστημα, μέχρι τον πρόωρο, παράλογο θάνατό του, κοντά στη φύση στην παγωμένη Αλάσκα, αφηγείται στην όμορφη αυτή ελεγειακή ταινία του, με βάση το βιβλίο του Τζον Κρακάουερ, ο σκηνοθέτης-ηθοποιός Σον Πεν.
Ο Κρίστοφερ (μια ζεστή, συγκινητική ερμηνεία από τον Εμίλ Χερς) της ταινίας είναι, όπως και στο βιβλίο, ένας ιδιαίτερα έξυπνος, ονειροπόλος ιδεαλιστής που, παρά τις πολύ καλές αποδόσεις του στις σπουδές του και μια ασφαλή ζωή που του υπόσχονται οι μεσοαστοί συντηρητικοί γονείς του, εγκαταλείπει τα πάντα και απορρίπτοντας τη ματεριαλιστική ζωή του, και επηρεασμένος από τα βιβλία του Τολστόι και του Τζακ Λόντον αλλά και από τον Χένρι Ντέιβιντ Θορό, σύμφωνα με τη δική του απόδραση προς τη φύση, όπως την αφηγείται στο κλασικό βιβλίο του «Walden», αποφασίζει να ζήσει κοντά στη φύση, στη μακρινή Αλάσκα.
Αφού βαφτίσει τον εαυτό του Αλεξάντερ Σούπερτραμπ (υπερ-αλήτης) και κρατώντας ημερολόγιο του ταξιδιού του, ο Αλεξάντερ/Κρίστοφερ αρχίζει τη μεγάλη πορεία προς την Αλάσκα, συναντώντας στο δρόμο του διάφορα πρόσωπα που τον βοηθούν και δένονται μαζί του: από ένα ζευγάρι χίπηδων κι έναν ιδιαίτερα φιλικό αγρότη μέχρι τον ηλικωμένο, συγκινητικό Γουέιν που είναι έτοιμος να τον υιοθετήσει (συναντήσεις που ο Πεν παρουσιάζει μέσα από φλας μπακ). Στην Αλάσκα, όπου τελικά φτάνει, θα βρει καταφύγιο σε ένα εγκαταλειμμένο σχολικό λεωφορείο, όπου δυο χρόνια αργότερα θα τον βρουν νεκρό, δίπλα σε ένα βιβλίο του Τολστόι.

Ανασυνθέτοντας τη ζωή του Μακάντλες από το ημερολόγιό του, ο Σον Πεν, συγγενικό πρόσωπο με τον ιδεαλιστή Μακάντλες, βλέπει τη ζωή μέσα από τα μάτια του ρομαντικού του ήρωα: την ομορφιά των άγριων, απάτητων από ανθρώπους τοπίων, των ποταμών και των παγωμένων βουνών, το φρέσκο αέρα, τον αγώνα του Αλεξάντερ για επιβίωση με το συχνά χωρίς επιτυχία κυνήγι ζώων και την αντιμετώπιση του αφόρητου ψύχους. Μια σοβαρή, ελεγειακή, δοσμένη με μελαγχολική, ποιητική ματιά, ταινία ύμνος στον ασυμβίβαστο άνθρωπο, τον άνθρωπο που αναζητά την επικοινωνία με τη φύση και τα μυστήριά της αλλά και τη λύτρωση κοντά της. Είδος διαθήκης ενός σοβαρά σκεπτόμενου σκηνοθέτη, ταινία που δημιουργεί μια αίσθηση ξεχωριστής ομορφιάς και γοητείας.
«Ταξίδι στην άγρια φύση Ταξίδι στην άγρια φύση- ό,τι καλύτερο και βαθύτερο έχει υπογράψει ο Σον Πεν σε ολόκληρη την σκηνοθετική του διαδρομή. Το ασύλληπτο με την λεπτεπίλεπτη επεξεργασία ημιτονίων και υπόγειων διαδρομών του Σον Πεν είναι η διαρκής αντιπαλότητα ανάμεσα σ΄ αυτό που φαίνεται (εξωτερικά) και σ΄ αυτό που η ταινία είναι πραγματικά. Στοιχηματίζω πως αιτία της αντίφασης και της αντιπαλότητας από την οποία προκύπτουν κρυφά χαρτιά, είναι η καρδιά. Γιατί ο σκηνοθέτης συμπάσχει με τον ήρωά του, τον 22χρονο Κρίστοφερ Μακάντλες (αληθινό πρόσωπο). Πιστεύει στην πίστη του. Γοητεύεται από την πορεία του. Δρόμος, ο δρόμος του Κρίστοφερ. Όμως ταυτόχρονα από την ταύτιση προκύπτει και μια διαλεκτική απόσταση. Όσο πιο βαθιά σκαλίζεις τόσο περισσότερο χρυσάφι ανακαλύπτεις. Τα ουσιώδη νοήματα είναι εκεί, αρκεί να ψάξεις. Ο Κρίστοφερ είναι ο ζωντανός ορισμός του χιπισμού, του αναχωρητισμού, του απόλυτου οικολογικού οπαδού. «Η ευτυχία»- λέει- «δεν βρίσκεται στις ανθρώπινες σχέσεις». Απ΄ αυτές προκύπτουν ψέματα, απάτη, συμφέροντα, πλάνη, κακία, μίση, απληστία. Έτσι αφού δεν μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο των ανθρώπων, τράβα να βρεις τον άψυχο, της Φύσης. Έτσι κουρελόχαρτα τα λεφτά του. Έτσι παλιοσίδερα το αυτοκίνητό του. Έτσι λαμπόγυαλο, όλα τα αντικείμενά του. Ο χρυσοθήρας της ψυχής. Έτσι κόβει κάθε γέφυρα με κάθε πλάσμα ζωντανό και διαρκώς, αν και ταξιδεύει, παραμένει και βυθίζεται στο ίδιο μέρος, στην ίδια θέση, στο ίδιο σημείο. Αδιέξοδο καταλυτικό. Το οδοιπορικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου. Κανείς δεν μπορεί να τον χαρακτηρίσει δει λό. Κανείς να τον αντιμετωπίσει σαν άνθρωπο μισό. Είναι ήρωας μοναχικός. Ήρωας που παλεύει με τον εαυτό του. Ήρωας νικημένος από το αδιέξοδό του! Τρία τα επιτεύγματα του Σον Πεν. Η εξαιρετική διαχείριση μιας ιστορίας με ελάχιστους ηθοποιούς και με μοναδική, συνεχή παρουσία ένα νέο που ταξιδεύει στο πουθενά χωρίς ελπίδα καμιά. Η ύψιστη τέχνη της σιωπής. Η αντιστικτική διαλεκτική ανάμεσα στην μοναχική περιπέτεια του Κρίστοφερ και στα γράμματα που διαβάζει (Οff) η αδελφή του. Ο σπαραγμός χωρίς ίχνος μελοδραματισμού. Αράδες που ανοίγουν την καρδιά και ενσταλάζουν δάκρυα βγαλμένα από την ψυχή. Και τρίτο οι ερμηνείες και το soundtrack, πραγματική μουσική προσφορά. Σον Πεν, ο μεγάλος αδικημένος του «θείου» Όσκαρ. Αντί για το «Juno» αυτός άξιζε υποψηφιότητα καλύτερης ταινίας και καλύτερης ερμηνείας (Έμιλ Χερς). Οι έσχατοι έσονται πρώτοι. Γιατί μαζί με τον «Αταίριαστο» του Κόπολα και τα «Πέντε εύκολα κομμάτια» του Μπομπ Ράφελσον, ο τάφος του χιπισμού, η πλάκα του ρομαντισμού. Γιατί όπως ο Λίαμ των «Γλυκών δεκάξι» του Κεν Λόουτς, η κατάληξη και η πορεία είναι ίδια: Christopher what a waste. Ένα τόσο σπουδαίο, χαρισματικό πλάσμα, χαραμίστηκε για μια ουτοπία στην Αλάσκα!

   

Ο αληθινός Κρίστοφερ Μακάντλες

«Βοήθεια! Χρειάζομαι βοήθεια. Είμαι πολύ άρρωστος και πολύ αδύναμος για να φύγω από εδώ. Είμαι μόνος μου, δεν πρόκειται για αστείο. Για όνομα του Θεού, σας παρακαλώ μείνετε εδώ για να με σώσετε. Εχω βγει για να μαζέψω βατόμουρα και θα επιστρέψω το απόγευμα. Ευχαριστώ. Κρίστοφερ Μακάντλες».

Αυτό έγραφε το αλλόκοτο σημείωμα, σε μία σελίδα κομμένη από μυθιστόρημα του Γκόγκολ στην πόρτα ενός εγκαταλειμμένου λεωφορείου κοντά στο Εθνικό Πάρκο Ντενάλι στην Αλάσκα. Το ανακάλυψε ένα ζευγάρι εκδρομέων, που περιπλανιόταν στην περιοχή στις 6 Σεπτεμβρίου του 1992. Την ίδια ώρα τρεις κυνηγοί άλκεων πέρασαν από εκείνο το σημείο ψάχνοντας θηράματα. Μαζί με το ζευγάρι έψαξαν το λεωφορείο. Στο βάθος του ήταν ένα μπλε σλίπινγκ μπαγκ. Ο ένας κυνηγός πλησίασε και είδε να ξεπροβάλλει ένα κεφάλι. Ο Κρίστοφερ Μακάντλες είχε πεθάνει ήδη δυόμισι εβδομάδες πριν από ασιτία. Οταν βρέθηκε, ζύγιζε μόλις τριάντα κιλά. Ο ονειροπόλος ταξιδιώτης, που είχε επηρεαστεί από το «Ουόλντεν» του Ντέιβιντ Θορό για μια ζωή μακριά από τον πολιτισμό, είχε ολοκληρώσει το ταξίδι του προς την αναζήτηση της ελευθερίας και της ομορφιάς. Η περιπετειώδης ζωή του ήταν αυτή που ενέπνευσε το συγγραφέα και ορειβάτη Τζον Κρακάουερ να γράψει το βιβλίο «Into The Wild», στο οποίο βασίστηκε η ταινία τού Σον Πεν «Ταξίδι στην άγρια φύση».

Το εγκαταλειμμένο λεωφορείο, τελευταίο καταφύγιο του Κρίστοφερ Μακάντλες

Το ταξίδι τού Μακάντλες είχε ξεκινήσει δύο χρόνια πριν. Ο παράτολμος γιος μιας μεσοαστικής οικογένειας από την Ουάσιγκτον, αποφοιτώντας από το Γυμνάσιο, δίνει τις οικονομίες του, κάπου 24.000 δολάρια μαζεμένα για να σπουδάσει στη Νομική, σε φιλανθρωπικές οργανώσεις, βάζει τα ελάχιστα υπάρχοντά του σε ένα παλιό αμάξι, αλλάζει το όνομά του σε Αλεξάντερ Σούπερτραμπ και φεύγει για την Αριζόνα. Περιπλανιέται εκεί δουλεύοντας ως περιστασιακός εργάτης στις φυτείες και όταν το αυτοκίνητο διαλύεται, του βάζει φωτιά, καίει τα τελευταία του χρήματα και αρχίζει τη ζωή του περιπλανώμενου αλήτη.Η μόνη επικοινωνία που έχει στο ταξίδι του είναι η αλληλογραφία με έναν παλιό του φίλο. Αυτός του στέλνει πότε πότε και κάποια χρήματα. Αλλά ο Μακάντλες απαντάει: «Οι μέρες που ήμουν άφραγκος και έπρεπε να αναζητήσω το επόμενο γεύμα μου ήταν πιο συναρπαστικές. Αποφάσισα να ζήσω για λίγο ακόμα αυτή τη ζωή. Η ελευθερία και η απλή ομορφιά της είναι πολύ γοητευτικά για να τα παρατήσω».Ο Μακάντλες ταξιδεύει διαρκώς, παίρνει ένα μεταχειρισμένο κανό και κατεβαίνει τον ποταμό Κολοράντο ώς τον κόλπο της Καλιφόρνιας. Περνάει παράνομα τα σύνορα με το Μεξικό και διασχίζει με τα πόδια τις έρημες ακρογιαλιές τής Σάντα Κλάρα. Ξαναμπαίνει στην Αμερική και ζει στους δρόμους μαζί με «αλήτες και αλκοολικούς». Και από την Αριζόνα στέλνει στο φίλο του γράμμα ότι «τώρα σκοπεύω πραγματικά να ταξιδέψω» και γράφει ότι σχεδιάζει να φτάσει στις ερημιές της Αλάσκας. Αρνείται το αεροπορικό εισιτήριο που του προσφέρει ο φίλος του και φτάνει με οτοστόπ ύστερα από δύο μήνες.«Τελικά έφτασα» σημειώνει στην τελευταία του επιστολή. «Μάλλον θα μου πάρει πολύ καιρό μέχρι να επιστρέψω στα νότια. Αν αυτή η περιπέτεια αποδειχτεί μοιραία για μένα και δεν ξανακούσεις νέα μου, να ξέρεις ότι είσαι υπέροχος άνθρωπος. Τώρα θα ξεκινήσω το ταξίδι μου στην άγρια φύση».

Ο Εμίλ Χερς που υποδύεται τον Μακάντλες

Οι μαρτυρίες στη πόλη Φέρμπανκς, στην Αλάσκα, μιλούσαν για έναν τύπο που αγόρασε μία καραμπίνα και έφυγε στο άγνωστο με ένα μικρό σάκο στον ώμο. Περιείχε κυρίως βιβλία του Θορό και του Τολστόι. Ο τελευταίος άνθρωπος που τον είδε ήταν ο οδηγός που τον πήρε, καθώς έκανε οτοστόπ προς το Εθνικό Πάρκο Ντελάνι. Ο Μακάντλες τού συστήθηκε ως Αλεξ και του είπε: «Πάω να ζήσω στην φύση για μερικούς μήνες». Οταν έφτασαν στον προορισμό του, του άφησε το χάρτη που είχε μαζί του, το ρολόι και τη χτένα του. «Δεν θέλω να ξέρω ούτε τι ώρα είναι ούτε τι μέρα είναι ούτε καν πού βρίσκομαι. Γιατί τίποτε απ' όλα αυτά δεν έχει σημασία» του είπε ως αποχαιρετισμό.Η ιστορία αυτού του εικοσιδυάχρονου ρομαντικού έγινε μύθος στις ΗΠΑ. Ιδιαίτερα μετά την κυκλοφορία το 1996 του βιβλίου «Into The Wild» του Τζον Κρακάουερ, που περιγράφει την οδύσσεια του μεσοαστού πιτσιρικά. Από τότε άρχισαν τα ταξίδια-προσκυνήματα πολλών εφήβων στο εγκαταλειμμένο λεωφορείο στην Αλάσκα για να αναμετρηθούν με τον εαυτό τους και να ζήσουν μια μοναδική περιπέτεια. Πάντως οι Αρχές εκεί δεν είναι και ιδιαίτερα ευτυχείς για αυτήν την εξέλιξη. Αλλωστε οι ρέιντζερ της Αλάσκας δεν βρίσκουν τίποτε ηρωικό στην «αυτοκτονία», όπως την αποκαλούν, του Κρίστοφερ. «Το παιδί βρέθηκε εκεί», λένε, «χωρίς τρόφιμα και χάρτη και χωρίς να έχει ιδέα από μαθήματα επιβίωσης στη φύση. Δεν υπάρχει τίποτε το μεγαλειώδες σε αυτό. Το παιδί πέθανε από ασιτία μόλις 20 χιλιόμετρα από την Εθνική οδό».
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 23/02/2008